„Niech żywność będzie twoim lekarstwem, a lekarstwo twoją żywnością” – tak już
w Starożytności mawiał Hipokrates. Można więc wyciągnąć wniosek, że już wtedy wiedziano, a przynajmniej przypuszczano, że odżywianie ma wpływ na sprawność, zdrowie (zarówno to fizyczne, jak i psychiczne), a nawet długość życia człowieka.
Inne powiedzenie zwraca naszą uwagę na to, że jesteśmy tym, co jemy – i jest w tym sporo prawdy, bo jakie składniki przyjmujemy wraz z pożywieniem, takie budują nasz organizm i regulują zachodzące w nim procesy. Od tego, co jemy, zależy, na ile zaopatrujemy nasz organizm w niezbędne składniki, a na ile zaśmiecamy go tym, co bardzo często wzmaga proces chorobowy i procesy zapalne.
Na czym zatem polega prawidłowe odżywianie?
Prawidłowe odżywianie polega na dostarczeniu organizmowi wszystkich niezbędnych produktów, w odpowiedniej ilości i proporcjach, tak aby umożliwić dzieciom prawidłowy wzrost i rozwój a dorosłym prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Pamiętajmy, że nie ma czegoś takiego, jak dieta dla seniora, ale jest wiele aspektów, na które w żywieniu osób starszych należy zwrócić szczególną uwagę:
WIEK I ZAŻYWANIE LEKÓW:
Z wiekiem spada aktywność wydzielnicza żołądka, co jest przyczyną zmniejszonej produkcji kwasu solnego. Kwas solny jest niezbędny do unieszkodliwiania drobnoustrojów, jakie drogą pokarmową dostają się do naszego organizmu, ale również uaktywnia pepsynę – enzym wstępnie trawiący białka. Jeśli pepsyna wstępnie nie nadtrawi białek, mogą one pozostać nie do końca strawione w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego i wtedy być rozkładane przez bakterie, a to może powodować niepożądane dolegliwości, m.in. wzdęcia czy bóle brzucha, a w konsekwencji zmniejszenie apetytu.
Niedobór kwasu solnego może być również przyczyną rozrostu niekorzystnych szczepów bakterii, czego konskewncją mogą być dolegliwości, jak te, opisane powyżej.
Niedokwaśność żołądka powoduje również utrudnione wchłanianie żelaza, niezbędnego do produkcji czerwonych krwinek, co po dłuższym czasie może doprowadzić do niedokrwistości (anemii).
Przyjmowane przez seniorów leki również mogą wpływać na pogorszenie wchłaniania składników odżywczych i prowadzić do ich deficytu w organizmie.
NIEDOBORY POKARMOWE:
Na skutek pogorszenia funkcji wydzielniczej układu pokarmowego oraz rezygnacji ze spożywania różnorodnych pokarmów (problemy z gryzieniem), u seniorów mogą pojawić się niedobory następujących składników:
- wapń
- zmniejszone wydzielanie laktazy (enzymu wydzielanego przez kosmki jelitowe i trawiącego cukier mleczny – laktozę) powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, biegunki), co pociąga za sobą rezygnację ze spożywania produktów mlecznych, będących świetnym źródłem tego pierwiastka
- zmniejszone wchłanianie z przewodu pokarmowego
- obniżona synteza białek wiążących wapń, co w konsekwencji powoduje obniżenie jego przyswajalności
- mniejsza ilość aktywnej formy witaminy D, niezbędnej do wchłaniania wapnia. Dodatkowo, wraz z wiekiem, maleje skórna synteza tej witaminy pod wpływem słońca. Dlatego tak ważna jest jej suplementacja, zalecana seniorom przez cały rok na poziomie wystarczającego spożycia (AI) w ilości 15 µg/d (600j.m.), choć indywidualnie zaleca się zwykle 1000-2000 j.m./dobę.
Konsekwencją niedoboru wapnia w organizmie jest ubytek masy kostnej (wapń niezbędny do przekazywania impulsów w układzie nerwowym, regulacji ciśnienia krwi, procesów krzepnięcia krwi, wyciągany jest z kości), co prowadzi do osteopenii a później do osteoporozy.
Innymi pierwiastkami, na niedobór których narażone sa osoby starsze to:
- żelazo, z powodu
- niedokwaśności żołądka
- przyjmowania leków zmniejszających jego wchłanianie
- zakażenia H. pylori
- cynk
- z powodu zmniejszenia spożycia mięsa i ryb
- konsekwencje:
- zaburzenia funkcji układu odpornościowego
- wydłużone gojenie się ran
- brak smaku pociągający za sobą zmniejszenie apetytu
Wiek jest również czynnikiem powodującym niedobór wielu witamin, w tym:
– z gr. B – brak spożycia produktów pełnoziarnistych i kasz (problemy z gryzieniem):
- B6 – zwiększone zużycie tej witaminy obserwuje się przy zanikowym zapaleniu błony śluzowej żołądka lub zaburzeniach czynności wątroby
- B12 – w przypadku zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka, nadmiernego wzrostu bakterii w przewodzie pokarmowym, H. pylori, chorobie Leśniowskiego-Crohna, zaburzeń wchłaniania. Konsekwencją niedoboru tej witaminy jest niedokrwistość oraz objawy neurologiczne, w tym m.in. zaburzenia chodu, zawroty głowy po nagłej zmianie pozycji ciała, drętwienie i niedowład kończyn
- kwas foliowy – (zbyt długie gotowanie, mało surowych warzyw) – prowadzi to do zwiększonego ryzyka anemii oraz wysokiego poziomu homocysteiny, groźnego w kontekście chorób sercowo-naczyniowych
– wit. C – małe spożycie owoców i warzyw (problemy z gryzieniem), co powoduje obniżenie odporności, zaburzone wchłanianie żelaza oraz problemy z dziąsłami.
Dlatego tak bardzo ważna w podeszłym wieku jest gęstość odżywcza posiłków (mała objętość, duża ilość składników odżywczych)
cdn.
Część drugą artykułu przeczytasz tutaj